Antropologiestudenten onderzoeken flitsbezorgers en de FNV Young & United Niet Mijn Schuld campagne

12-07-2022

In opdracht van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging, De Burcht, hebben 14 antropologiestudenten onderzoek gedaan naar flitsbezorgers en de Niet Mijn Schuld campagne tegen het leenstelsel. De studenten adviseren vakbonden om flitsbezorgers aan te spreken op hun positie als werknemers en niet mee te gaan in het narratief van ‘riders’ en ‘rides’ wat de onderliggende arbeidsrelatie verhult. Ook zouden vakbonden, volgens de studenten, aandacht kunnen besteden aan kleine momenten van verzet, om een actierepertoire op te bouwen en collectieve identiteitsvorming te stimuleren. Ten aanzien van de Niet Mijn Schuld leenstelselcampagne adviseren de studenten om na te denken over een campagne-boodschap die een breder publiek aanspreekt, om een bredere en meer diverse achterban te mobiliseren. In het kader van een collectieve identiteitsvorming, vragen de studenten zich af of de campagne-slogan niet beter “niet ONZE schuld” had kunnen zijn.

Dit was een praktijkopdracht (van beperkte omvang) voor het vak toegepaste antropologie aan de UvA.  

Onderzoek flitsbezorgers. 

Op basis van interviews en observaties constateren de studenten dat het narratief van flexibiliteit en vrijheid, gepromoot door flitsbedrijven, zijn weerklank vindt onder bezorgers in hun enthousiasme over flexibele mogelijkheden om geld te verdienen, en tegelijkertijd te sporten of podcasts/muziek te luisteren op de fiets. De onpersoonlijke toewijzing van bezorgdiensten via apps, verhult de werkrelatie, waardoor de flitsbezorgers hun persoonlijk waarde voor de bedrijven niet zien. Door hun beleving van het werk, herkennen flitsbezorgers zich niet per se als kwetsbare werknemers, en resoneren dergelijke vakbondsboodschappen beperkt met hun ervaringen. De studenten adviseren vakbonden hier rekening mee te houden wanneer zij flitsbezorgers aanspreken: benadruk de positie als werknemers en ga niet mee in het narratief van ‘riders’ en ‘rides’ wat de onderliggende arbeidsrelatie verhult. Dit en meer is hier te lezen in het eindrapport van de studenten. 

Ook wijzen de studenten erop dat de groep flitsbezorgers divers is: voor de een is het een studentenbaan, voor een ander een tijdelijke baan om een periode te overbruggen, voor een volgende een min of meer voltijdsbaan. De achtergrond en motivatie waarmee iemand werkt voor een flitsbedrijf bepalen de manier waarop werk gewaardeerd wordt en de mate waarin flitsbezorgers actie (willen) ondernemen om (kleine) verbeteringen in hun werkomstandigheden te realiseren. Hoewel weinig bezorgers zich aangetrokken voelen tot vakbondslidmaatschap of collectieve acties, zijn er ook kleine manieren om werkomstandigheden meer naar de eigen hand te zetten: bijvoorbeeld door pauzemomenten op te rekken, buiten het oog (van de algoritmes) van flitsbedrijven om. Vakbonden zouden, volgens de studenten, aandacht kunnen besteden aan deze kleine momenten van verzet, de flitsbezorgers kunnen steunen in het opbouwen van een dergelijk actierepertoire om zo collectieve identiteitsvorming te stimuleren. Meer hierover is hier te lezen.

Onderzoek campagne tegen het leenstelsel

De studenten constateren op basis van observaties, discoursanalyse en interviews dat de financiële positie van studenten een rol kan spelen in hun betrokkenheid in de Niet Mijn Schuld campagne: alle actieve studenten die zij spraken hadden bijvoorbeeld geen bijbaan, terwijl niet-betrokken studenten vaak aangaven niet mee te kunnen doen aan acties vanwege hun bijbaan. 

Ook wijzen de studenten erop dat de actieve kerngroepen in de campagne duidelijk politiek links georiënteerd zijn. De politieke campagne-uitingen resoneren minder goed bij studenten met een andere politieke oriëntatie, of bij studenten met weinig politieke interesse, waardoor zij ook veel minder betrokken zijn bij de campagne. Om een bredere en meer diverse achterban te mobiliseren, adviseren de studenten om na te denken over een campagne-boodschap die een breder publiek aanspreekt. In het kader van een collectieve identiteitsvorming, vragen de studenten zich bovendien af of de campagne-slogan niet beter “niet ONZE schuld” had kunnen zijn. Meer inzichten uit dit onderzoek zijn hier te lezen.